Psikolojik travma, bireyin yaşamını tehdit eden ya da başa çıkma kapasitesini aşan olaylar sonucunda zihinsel ve duygusal bütünlüğünün bozulmasıdır. Travma sonrası stres bozukluğu (TSSB), anksiyete bozuklukları ve dissosiyatif bozukluklar, bu tür olaylara verilen psikolojik tepkilerin başlıca örnekleridir.
Dissosiyasyon, kişinin bilinç, bellek, kimlik veya çevre algısında geçici kopmalar yaşaması anlamına gelir. Bu durum, bireyin geçmiş yaşantılarla olan bağını zayıflatabilir ya da tamamen koparabilir. Özellikle çocukluk çağı travmaları, dissosiyatif belirtilerin temelini oluşturabilir.
Dissosiyatif Bozukluklar Nelerdir?
Dissosiyatif kimlik bozukluğu (eski adıyla çoklu kişilik bozukluğu): Bireyin birden fazla kimliğe sahip olduğu, bu kimliklerin farklı zamanlarda kontrolü ele aldığı bir durumdur.
Derealizasyon ve depersonalizasyon bozuklukları: Kişinin kendisini ya da çevresini gerçek dışı hissetmesi ile karakterizedir.
Dissosiyatif amnezi: Travmatik anıların hatırlanamaması ya da bellekte bölgesel kopmaların yaşanmasıdır.
Travma ve Dissosiyasyonun İlişkisi
Yapılan araştırmalar, şiddetli travma yaşayan bireylerin, özellikle erken yaşta maruz kalınan istismar veya ihmal gibi durumların, dissosiyasyon geliştirme riskini önemli ölçüde artırdığını göstermektedir. Travmanın etkisiyle zihin, acıyı tolere edebilmek için bazı bölünmeler yaratabilir. Bu da bireyin kimliğinde ve anı işlemleme süreçlerinde derin yarılmalarla sonuçlanabilir.
Tedavi ve Psikolojik Destek
Psikoterapi, dissosiyatif bozuklukların en etkili tedavi yöntemidir. Özellikle travma odaklı terapi, bilişsel davranışçı terapi (BDT) ve EMDR terapisi, bu alanda sıklıkla kullanılmaktadır. Psikolojik travmaların zamanında ve doğru yöntemlerle ele alınması, bireyin işlevselliğini ve yaşam kalitesini büyük ölçüde artırır.
Doç. Dr. Ömer Yanartaş, psikolojik travmalar ve dissosiyatif bozukluklar alanında uzmanlaşmış bir akademisyen ve klinik danışmandır. Travmanın bireysel etkileri üzerine yapılan bilimsel çalışmalar, klinik deneyimler ve terapi süreçleri hakkında bilgi almak için bizimle iletişime geçebilir, randevu oluşturabilirsiniz.